काठमाडौँ । बजारमा अधिक तरलता रहेको अवस्थामा नेपाल राष्ट्र बैंकले आइतबार ४० अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरेको छ। मौद्रिक व्यवस्थापन विभागले २१ दिनको अवधिका लागि निक्षेप संकलन गर्न बोलकबोल प्रक्रिया सञ्चालन गरेको थियो।

राष्ट्र बैंकले जारी गरेको सूचनामा “क”, “ख”, र “ग” वर्गका बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमात्र सहभागी हुन पाउने व्यवस्था थियो। यस प्रक्रियामा १७ वटा बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट २० वटा प्रस्ताव प्राप्त भएको बैंकले जनाएको छ। ४० अर्बको माग भए पनि बैंकहरूले ४३ अर्ब १० करोडको आवेदन दिएका थिए। राष्ट्र बैंकले ४० अर्ब मात्र संकलन गरेको छ।

बैंकहरूले न्यूनतम २.९८९८% र अधिकतम ३% ब्याजदरमा रकम राख्न प्रस्ताव गरेका थिए। राष्ट्र बैंकले भारित औसत ब्याजदर २.९९८८% निर्धारण गर्दै २१ दिनका लागि रकम संकलन गरेको हो। बैंकहरूले यस अवधिमा राष्ट्र बैंकमा ४० अर्ब जम्मा गरेका छन्। फागुन ४ गते यस निक्षेपको मूलधन र ब्याज फिर्ता गरिनेछ।

तरलता व्यवस्थापनका लागि राष्ट्र बैंकले प्रयोग गर्ने उपकरणहरूमध्ये निक्षेप संकलन पनि एक हो। यस प्रक्रियामा बोलकबोलमार्फत ब्याजदर निर्धारण गरी तरलता प्रशोचन गरिन्छ। यो प्रक्रिया अन्तर्गत, बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूले निश्चित ब्याजदरमा रकम राख्न प्रस्ताव पेश गर्छन्। न्यूनतम ब्याजदरका आधारमा प्राथमिकताक्रम तय गर्दै रकम वितरण गरिन्छ।

निक्षेप संकलन गरेको रकम बैंकहरूको लगानी पोर्टफोलियोमा गणना भए पनि अनिवार्य नगद मौज्दात (CRR) मा समावेश हुँदैन। तर, राष्ट्र बैंकका निर्देशनअनुसार तरलता अनुपात (SLR) र नगद अनुपातमा गणना गर्न पाइन्छ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले यसअघि पनि यस्ता उपकरणमार्फत बजारमा तरलता व्यवस्थापन गर्दै आएको छ। आइतबारको यस कदमले बैंकिङ प्रणालीमा तरलता प्रशोचन गर्न सहयोग पुर्याउने विश्वास गरिएको छ।