परारजस्तो पोहोर थिएन, पोहोरजस्तो अहिले छैन् । यसरी नै समय बगिरहेको छ । नयाँ समयको उन्मादी सबैमा छ । समय नयाँ नभएर हाम्रो सोचको पराकम्पन नयाँ हो । हामी आफ्नै जीवनलाई कठिन बनाउँछौ अनि भन्छौं– उल्टो समय चल्यो ।

समयलाई छालाको थैलोको गंगाजल बनाएर अभागीको विशेषणमा रमाउनु बहादुरी होइन । हिजोसंग उनिएरै आजभोलि आउने हो । हिजो रोपिएको सापेक्षमा फल लाग्ने हो । सुकर्मले उर्जा दिन्छ, दुष्कर्मले खोटी बनाउँछ । सुख खोज्न हिँडेको मानिस दुखको गर्तमा जाकिएको छ ।

मानिसले चरा देखेर जहाज बनायो, माछाको जीवन नक्कल गरेर पानी जहाज बनेर तैरिन जान्यो । खै, संसारको सवैभन्दा विवेकशील जुनी पाएको मानिस तर सार्थक मानिस भएर बाँच्न किमार्थ जानेन् ।

सन्तान चाहिने सम्पतिले पुरिएको छ । सम्पति दरकार पर्ने सन्तानले घेरिएको छ । साधन धनीसंग छ, स्वाद गरिबले पाएको छ । नरम आसन पैसावालले जोडेको छ तर गहिरो निद्रा निर्धनको आँखाभित्र लुकेको छ । फेरिएको त मूलतः अंक हो । प्रकृतिका नियम समान छन् ।

देशको राजनीतिक व्यवस्था फेरिए पनि गाइबस्तुले घाँस चपाएरै उग्राएका छन् । लामखुट्टेले रगत चुसेर भाग्ने क्रम छोडेको छैन । कली धपक्कै बलोस न बाघले कुनै बाहनामा घाँस खान थालेको छैन । मयूरको नाच उही छ । कोइली स्वरको सम्मोहन घटेको छैन ।

गौंथली घरभित्रको कलात्मक आकर्षण झन्झन् बढ्दो छ । सूर्यको पूर्वबाट शुरु भएको यात्रा पश्चिममा घर्किने क्रम यथावत छ । संगीतको सम्पूर्ण काव्य सात सुरमै सीमित छ । कखरा र एबीसीका अक्षर न बढ्न सके, न घट्न । यी यावत दृश्य देख्दादेख्दै मानिसभित्र एउटा छद्म अहं छ, जसले प्रकृतिका हरेक अंशमा आफ्नो स्वामित्व खोज्छ ।

मानिसले चरा देखेर जहाज बनायो, माछाको जीवन नक्कल गरेर पानी जहाज बनेर तैरिन जान्यो । खै, संसारको सवैभन्दा विवेकशील जुनी पाएको मानिस तर सार्थक मानिस भएर बाँच्न किमार्थ जानेन् ।

आज शहरमा घरभन्दा अग्ला पर्खाल छन् । जनताको भात खाने पैसा काटेर बम, गोली र बारुदमा पैसा स्वाहा बनाइएको छ । पिउन छोडेको उपलक्ष्यमा अन्तिम पटक पिउनेहरुको भीडमा घडी अल्मलिएको छ । थाहा छैन– गोरुभन्दा अगाडि बग्गी गुडेको यो दृश्य कहिलेसम्म देख्नुपर्ने हो ? जतिसुकै माथि उडेपनि हेर्ने त तलै नै हो ।

भरिया भएर सन्तानलाई शहरिया बनाउने बा र शहर भासिएका सन्तानबाट एउटा फरिया नपाउँदा पनि गुनासो नगर्ने आमाका सपना पाइला पाइला शहीद हुँदै आएका छन् । निराशाले सबैलाई लपेटेको छ ।

धेरै मानिस २५ वर्षकै उमेरमा मरेका छन तर उनीहरुको अन्तिम संस्कार ७५ वर्षमा हुने गरेको छ । आखिर जति नै किताब पढेपनि पीडा लुकाएर हाँस्न र मन बाँधेर बाँच्न त जिन्दगीले नै सिकाउने हो । बीस वर्षको उमेरमा एउटा मानिस आफ्नो इच्छामा हिँड्छ, तीस वर्षमा बुद्धि र ४० वर्षमा अनुमानमा हिँड्छ ।

मनलाई फूलजस्तो नभएर पत्थरजस्तो बनाउन सिक किनकी यहाँ फूल चुँडेर पत्थर पुज्ने चलन छ । कसैले मलाई केही भन्नुभयो भने बिर्सन्छु , सिकाउनुभयो भने सम्झन्छु , अझ सामेल गराउनुभयो भने सिक्नेछु । केही यस्तो लेख्नुस जुन पढ्न लायक होस, केही त्यस्तो गर्नुस जुन लेख्न लायक होस ।

अज्ञानी हुनु लाजमर्दो होइन, जति सिक्ने इच्छा नराख्नु हो । बाफ बनेर उँडेका सपना एकदिन बादल बनाएर बर्षाउने अठोट पाल्नुपर्छ । मनलाई फूलजस्तो नभएर पत्थरजस्तो बनाउन सिक किनकी यहाँ फूल चुँडेर पत्थर पुज्ने चलन छ ।

कसैले मलाई केही भन्नुभयो भने बिर्सन्छु , सिकाउनुभयो भने सम्झन्छु , अझ सामेल गराउनुभयो भने सिक्नेछु । केही यस्तो लेख्नुस जुन पढ्न लायक होस, केही त्यस्तो गर्नुस जुन लेख्न लायक होस ।
आत्मविश्वास पनि छाताजस्तै हो, यसले झरी त रोक्दैन तैपनि बाछिटाबाट बचाउँछ ।

धनी र असलमा मान्छेमा फरक धनी मानिस अरुको दुखमा स्वार्थ देख्छ भने असल मानिसले दया । सफल मानिस फैसलाले दुनियाँ बदल्छ । असफल मानिस दुनियाँको डरले फैसला बद्ल्छ ।

जिन्दगीमा यस्तो मानिसलाई किमार्थ अन्याय नगर्नु जो संग गुहार्न ईश्वरबाहेक कोही हुँदैन । जिन्दगी कुहिरोजस्तै हुन्छ, जति हिँड्दै जानुहुन्छ, उतिनै बाटो देखिदै जान्छ । मेहनत, हिम्मत र लगनले सपना सफलतामा अनुवाद हुन्छ । सबै गुमाएर पनि तपाईंसंग हौसला छ भने सम्झनुस, तपाईंको केही गुमेको छैन ।

जिन्दगीमा यस्तो मानिसलाई किमार्थ अन्याय नगर्नु जो संग गुहार्न ईश्वरबाहेक कोही हुँदैन । जिन्दगी कुहिरोजस्तै हुन्छ, जति हिँड्दै जानुहुन्छ, उतिनै बाटो देखिदै जान्छ । मेहनत, हिम्मत र लगनले सपना सफलतामा अनुवाद हुन्छ । सबै गुमाएर पनि तपाईंसंग हौसला छ भने सम्झनुस, तपाईंको केही गुमेको छैन ।

अक्सर महान बन्ने चाहनामा मान्छेहरु मानव बन्न नै बिर्सन्छन् । नराम्रो विचार आयो भने भोलिलाई थाती राख्नुस् । सकारात्मक धारणा आयो भने अहिल्यै गर्नुस । जहाँ प्रयासको उचाई अधिक हुन्छ, त्यहाँ भाग्यले पनि झुक्नुपर्छ । थाके आराम गर्ने हो, तर हार्ने होइन ।

यदि तपाइँसंग जे छ, त्यसबाट सन्तुष्ट र खुसी हुनुहुन्छ भने तपाईं संसारकै समृद्ध मानिस हो । यदि भाँडा खाली छ भने यो नसम्झनुस् कि माग्न हिँडेको छ, हुनसक्छ भएको चीज सबै बाँडेर आएको होस् । म छु , हामी छौं भन्ने भनाइ सुन्दर अभिनय हो । अन्तिममा आफ्नो साथमा हुने आफूमात्र हो ।

तस्वीरका रंग चाहे जे भएपनि मुस्कानको रंग नै अजेय र सुन्दर हुन्छ । प्रेम र जागिर उस्तै हो, गुनासो पनि गर्ने खान पनि नछोड्ने । जीवनमा प्रतिशोध पाल्नु भनेको हातमा आगोको झिल्कोसहितका भुतभुते राख्नुसरह हो ।

टेकेको लाठी, समाएको हाँगा र उक्लिएको सिंढी बिर्सिनेको अस्तित्व एकदिन नामेठ भएर जान्छ । त्यसैले तारिफ चित्रको नभई चरित्रको हुनुपर्छ । शरीरको सौन्दर्य त भ्रम, सबैभन्दा सुन्दर बाणी हो, बाणी यसले दिल जित्न र चिर्न दुवै सक्छ । दुनियाँमा समस्या समस्यामा नभएर दृष्टिकोणमा हुन्छ ।

आफू अज्ञानी छु भन्ने थाहा पाउनु ज्ञानको ठूलो फड्को हो । कसैले तपाईंको मन दुखाउँछ भने दुखी नहुनु होला । प्रकृतिको नियम यो छ कि जुन रुखमा मीठो फल हुन्छ, मान्छेहरु त्यहीँ बढी ढुंगा मिल्काउँछन् । ठूलो मानिस बन्नु उत्तम हो, अझ राम्रो मान्छे बन्नु सर्वोत्तम हो । हार्दिक सम्बन्धले बाचा, कसम माग्दैन ।

रोज डे, प्रपोज डे, चकलेट डे जस्तै रोटी डे हुँदो हो त संसारमा कसैले सारंगी पेट बाँच्नु पर्दैनथ्यो । तपाईंको स्वभावले नै हो, तपाईंको भविष्य निर्धारण गर्ने । एक्लै हिँड्ने साहसले आफूभित्रको उर्जाको परिचय दिन्छ । जिन्दगीको बाटो आफैं बनाउनु पर्छ । जसले जस्तो बाटो बनाउँछ, लक्ष्य उस्तै भेट्छ ।

तागतमा जीवन र कमजोरीमा हार हुन्छ । गल्ती भनेको काममा निरन्तर लागिरहेको सबुत हो । हामी त्यही हौं, जुन आफ्नो सोचले बनाएको हुन्छ । दुखमा साथ दिनेहरु ईश्वर हुन्छन, सुखमा साथ दिनेहरु मनुष्य । हरेक विजेता त्यो हार खाएको मानिस हो, जसले फेरि प्रयास गर्न जानेको हुन्छ । सुतेर सपना देख्दै सपना पूरा हुँदैन । सपना पूरा हुन त कदम चाल्नुपर्छ ।

जीवनमा प्रतिशोध पाल्नु भनेको हातमा आगोको झिल्कोसहितका भुतभुते राख्नुसरह हो । टेकेको लाठी, समाएको हाँगा र उक्लिएको सिंढी बिर्सिनेको अस्तित्व एकदिन नामेठ भएर जान्छ । त्यसैले तारिफ चित्रको नभई चरित्रको हुनुपर्छ । शरीरको सौन्दर्य त भ्रम, सबैभन्दा सुन्दर बाणी हो, बाणी यसले दिल जित्न र चिर्न दुवै सक्छ ।

आफ्नो दुख आफैंभित्र राख्नुस् किनकी दुनियाँमा त्यस्ता मानिस पनि छन, जो तपाईंको दुख रोइरोइ सोधेर हाँसी हाँसी दुनियाँलाई सुनाउँछन् । यदि तपाईंभित्रको मान्छेले तपाईंमाथि विश्वास गर्छ भने बाहिरको मान्छेले किमार्थ सफलता रोक्न सक्दैन । केही काम थालेपछि आतिने या छोड्ने किमार्थ नगर्नुस ।

जसलाई सपना देख्ने सोख छ, उसलाई रात छोटो लाग्छ । जसलाई सपना पूरा गर्ने सोख छ, उसलाई दिन छोटो लाग्छ । कहिले समय अनुसार आवश्यकता बदलिन्छ भने कहिले आवश्यकताअनुसार समय बद्लिदैन ।

उज्यालोमा त कोही न कोही अवश्य भेटिन्छ, त्यसैले त्यस्तो मानिस खोज्नुस जसले अन्धकारमा पनि तिमीलाई साथ दिन्छ । आफैं मेहनत गरेर लेखेको भाग्य चिरस्थायी हुन्छ, नत्र परिस्थितिले भाग्य लेख्ने निश्चित छ ।

आगोमा हात राख्यो भने पोल्छ । पोल्नु आगोको धर्म हो । हिउँले हात ठिहि¥याउँछ । सिस्नुमा हात राख्दा पोलेन भने, जाँड खाँदा लागेन भने त्यो के जाँड, त्यो सिस्नो के सिस्नो ?

जाबो एउटा रेसम किराले त मानिसको आङ्लाई वर्षौंसम्म जोगाएर आफूलाई कीर्तिमानी बनाउँछ भने हामीले हाम्रो जीवनलाई सार्थक बनाउन कति गर्नुपर्छ ?

संसारमा सवैभन्दा बढी दिइने तर सवैभन्दा कम ग्रहण गरिने वस्तु हो– अर्ती । त्यसैले आफूभित्रबाट आत्मसात गरिएको वस्तु मात्र दिगो र चीरस्थायी हुन्छ ।