नेपालमा देखिएका केही रोग छन्, जसले सबैभन्दा बढी मानिसलाई आक्रान्त पारेको छ । त्यस्ता रोगहरूमा ग्यास्ट्रिक, मधुमेह, मुटुरोग, उच्च रक्तचाप, क्रोनिक ब्रोङ्काइटिस र थाइराइड छन् । यी रोगका बिरामी दिनप्रतिदिन बढिरहेका छन् । नेपालीमा सबैभन्दा बढी देखिएको नसर्ने रोगबारे एक सामग्री :
डा. सुन्दरमणि दीक्षित, सिनियर फिजिसियन
डाइबिटिज
नेपालमा बढी मानिसलाई देखिने रोगमध्ये मधुमेह एक हो । यो दुई प्रकारको हुन्छ, एउटा बच्चालाई लाग्ने भने अर्को उमेर ढल्किसकेकालाई लाग्ने । बच्चामा लाग्ने मधुमेह त्यति देखा परेको छैन । तर, उमेर पुगेकामा देखा पर्ने डाइबिटिजको अवस्था भने भयावह नै छ । यसको मुख्य कारण भनेको अव्यवस्थित खानपान, जीवनशैली र मोटोपन हो । यो वंशानुगत समस्या पनि हो । मधुमेह यसकारण पनि खतरनाक हो कि यसले शरीरमा अन्य कैयौँ रोग निम्त्याउने गर्छ । यसकै कारण ब्लडप्रेसरको समस्या निम्तिन्छ, मिर्गौल फेल हुन्छ, नसासम्बन्धी विभिन्न समस्या निम्त्याउने गर्छ ।
यसका लागि मोटोपन विश्वमै खतरनाक रूपमा विकास भएको छ । अमेरिकाका एकतिहाइ मानिसमा मोटोपनको समस्या छ । नेपालमा खासगरी पाश्चात्य खाद्य संस्कार नै मधुमेहको कारक बनेको छ ।
ब्लडप्रेसर
नेपालमा सबैभन्दा बढी देखा पर्ने अर्को समस्या हो, ब्लडप्रेसर । अव्यवस्थित जीवनशैली र नुनको बढी प्रयोगका कारण ब्लडप्रेसरको समस्या निम्तिने गर्छ । ब्लडप्रेसरले पनि शरीरमा अनेक समस्या निम्त्याउने गर्छ । उच्च रक्तचाप यसकारण पनि हानिकारक छ कि नसामा यसले समस्या पार्ने भएकाले यसले शरीरका सबै भागमा कुनै न कुनै असर पु-याइरहेको हुन्छ । यसले हृदयाघात, मिर्गौला फेल, ब्रेन स्ट्रोकलगायतका समस्या निम्त्याउने गर्छ । यसलाई प्राणघातक समस्याका रूपमा पनि लिइन्छ ।
थाइराइड
अहिले अस्पतालमा समस्या लिएर जाने अधिकांश बिरामी थाइराइडका पनि हुन्छन् । मानिसको घाँटीमा थाइराइड ग्लान हुन्छ । उक्त ग्लानले थाइरोक्सिन हर्मोन उत्पादन गर्छ । यस्तो ग्लानलाई मस्तिष्कले नियन्त्रण गरिरहेको हुन्छ । उक्त ग्लान सुन्निएमा वा टिएसएच हर्मोनको मत्रा बढाएमा थाइराइडको समस्या हुने गर्छ । तर, टिएसएच हर्मोन बढी हुनु आफैँमा थाइराइड भने होइन । अस्पतालमा बढी मात्रामा यस्तै प्रकारका बिरामी भेटिन्छन् । तर, कहिलेकाहीँ यस्तो हर्मोन बढ्दा डाक्टरले सोझै थाइराइडको औषधि दिएमा साँच्चिकै थाइराइडको समस्या निम्तिन्छ । मानिसलाई साच्चिँकै थाइराइड भएमा भने ठूलो समस्या निम्तिन्छ । यसले ट्युमरको पनि खतरा हुन्छ । यसरी थाइराइड लागेमा बढी पसिना आउने, छोटो समयमै दुब्लाउने, दिसा कम हुने, काम्ने, आँखा गहिरिनेलगायतको समस्या हुन्छ । शरीर सुन्निने, छोटो समयमै थकाइ लाग्ने समस्या पनि हुन्छ ।
यसकारण बढेको छ
यस्ता समस्या नसर्ने रोगमध्येको हो । यस्ता समस्या वंशानुगत कारणले पनि लाग्ने गर्छ । तर, यी रोगका मुख्य कारण भनेको अव्यवस्थित जीवनशैली हो । खासगरी, पछिल्लो समय जंकफुड र पाश्चात्य खानाको प्रभाव नेपाली समाजमा बढ्दो छ । जसमा उच्च क्यालोरी हुन्छ र अरू पोषण तत्व नै हुँदैन । जसले गर्दा मोटोपनलागायतका समस्या निम्त्याउँछ । समयमा नसुत्ने, रातभरि घुम्ने, एक्सरसाइज नगर्ने, अधिक धूम्रपान, मद्यपानजस्ता गतिविधिले मानिसलाई रोगी बनाउने गर्छ । शरीरमा बायोलोजिकल क्लक हुन्छ । जसले कतिवेला के काम गर्ने भन्ने कुराको सदियौँदेखि निर्धारण गरेको हुन्छ । यसको विपरीत तरिकाले चल्दा रोग लाग्ने गर्छ ।