म्यानमारमा गएको विनाशकारी भूकम्पका कारण हालसम्म १,६०० भन्दा बढीको मृत्यु भएको छ। केही स्थानीय बासिन्दाहरूले बीबीसीलाई बताएका छन् कि उनीहरू आफन्त र छिमेकीहरूलाई उद्दार गर्न नाङ्गो हातले भग्नावशेष खन्न बाध्य छन्।

भूकम्पले म्यानमारको प्राचीन राजधानी र दोस्रो ठूलो शहर माण्डलेको ठूलो भाग ध्वस्त बनाएको छ। करिब १५ लाख जनसंख्या रहेको माण्डलेमा उद्दार कार्य कठिन बन्दै गएको छ। आवश्यक उपकरणको अभाव, सञ्चार सेवाको अवरोध तथा क्षतिग्रस्त सडक तथा पुलहरूका कारण खोज तथा उद्दार अभियान प्रभावित भएको छ।

सन् २०२१ मा सत्ता कब्जा गरेको सैनिक सरकारले चार वर्षदेखिको गृहयुद्धका कारण देशका धेरै भागमा नियन्त्रण गुमाइसकेको छ।

शुक्रबारदेखि उद्दार कार्य जारी रहे पनि सबैभन्दा बढी प्रभावित स्थानहरूमा अझै सहयोग पुग्न सकेको छैन। स्थानीय बासिन्दाहरू आफैं भग्नावशेषबाट जिउँदो मानिसहरूलाई निकाल्ने प्रयास गरिरहेका छन्। सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भएका भिडियोहरूमा दुई व्यक्तिहरूले भग्नावशेष हटाएर दुई ठूला कङ्क्रिटका टुक्राबीच च्यापिएकी एक महिलालाई उद्दार गर्ने प्रयास गरिरहेको देखिन्छ।

बीबीसीसँग कुरा गरेका स्थानीयहरूले भग्नावशेषमुनि मानिसहरू मद्दतका लागि कराइरहेको बताएका छन्। उद्दारकर्मीहरूले माण्डलेमा १२ तले भवन भत्किएपछि ३० घण्टासम्म फसेकी एक महिलालाई जिउँदै निकालेका छन्। रेडक्रसका अनुसार उक्त भवनभित्र अझै ९० जनाभन्दा बढी फसेका हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ।

त्यसैगरी, माण्डलेको छेउमा रहेको एक टाउनशिपमा एउटा भवनमुनि पुरिएर १२ जना बालबालिका र एक शिक्षकको मृत्यु भएको पाइएको छ।

संयुक्त राष्ट्रसंघको मानवीय सहायता निकाय (OCHA) का अनुसार याङ्गुन, नाएप्यीडो र माण्डलेलाई जोड्ने मुख्य राजमार्गमा चिरा परेका छन्, जसले यातायातमा गम्भीर अवरोध पु¥याएको छ। अस्पतालहरूमा आवश्यक मेडिकल आपूर्ति, जस्तै रक्तकोष (ब्लड बैंक), एनेस्थेटिक्स, अत्यावश्यक औषधि र स्वास्थ्यकर्मीहरूका लागि पाल अभाव भएको बताइएको छ।

माण्डलेका एक उद्दारकर्मीका अनुसार उपकरणको कमीका कारण उद्दार कार्य ढिलो भइरहेको छ। “हामीसँग भएको उपकरणको प्रयोग गरेर जसोतसो उद्दार गरिरहेका छौं। भग्नावशेषमुनि फसेकी एक बालिकालाई निकाल्न हामीलाई घण्टौँ लागेको छ,” उनले बीबीसी बर्मिजलाई भने।

अर्का उद्दारकर्मीले सञ्चार सेवाको पूर्ण रूपमा अवरुद्ध भएको बताए। “हामीसँग इन्टरनेट छैन, फोन लाइन छैन। उद्दार टोली आइपुगेका छन् तर कतै सम्पर्क गर्न नसक्दा उनीहरूलाई कहाँ जानुपर्छ भन्ने थाहा छैन,” उनले भने।

एक स्थानीय बासिन्दाले उद्धार प्रयासहरू समन्वयविहीन भएको बताउँदै भने, “कसले के गर्नुपर्छ भन्ने जानकारी नै छैन। स्थानीयहरू आफैं उद्दार गरिरहेका छन्। मृत शरीर भेटिएपछि अस्पतालहरू भरिभराउ भएकाले कहाँ लैजाने भन्ने थाहा छैन।”

सैनिक सरकारका अनुसार माण्डले क्षेत्रमा मात्र १,५०० भन्दा बढी भवनहरू क्षतिग्रस्त भएका छन्। विद्युत् सेवा अवरुद्ध भएकाले पुन:स्थापनामा केही दिन लाग्ने अनुमान गरिएको छ। माण्डले विमानस्थल सञ्चालनविहीन बनेको छ भने सेनाले त्यहाँ अस्थायी अस्पताल, राहत शिविर र आश्रयस्थल स्थापना गरेको जनाएको छ।

माण्डलेबाट २५ किलोमिटर टाढा रहेको सागाइङ क्षेत्रको पुरानो पुल पूर्ण रूपमा भत्किएको छ भने नयाँ पुलमा चिरा परेका कारण उद्दार टोली पुग्न नसकेको छ।

“अहिले उद्दारका लागि पर्याप्त जनशक्ति छैन। मृत शरीर उठाउन सक्ने अवस्था छैन, थुप्रै मानिस भग्नावशेषमा फसेका छन्। दुवै पुल भत्किएकोले हामी उद्धारका लागि सहायता माग्न सकिरहेका छैनौँ,” स्थानीय बासिन्दाले बीबीसी बर्मिजलाई भने।

देशको नयाँ राजधानी नाएप्यीडो पनि भूकम्पका पराकम्पनहरूले प्रभावित भएको छ। शहरमा धेरै संख्यामा भवनहरू भत्किएका, सडकहरू चिराचिरा परेका छन्।

सैनिक सरकारले अन्तर्राष्ट्रिय सहायता माग्दै गरे पनि सशस्त्र समूहहरूविरुद्ध हवाई आक्रमण जारी राखेको छ। शनिबार, भूकम्प गएको तीन घण्टापछि मात्रै सैन्य हवाई आक्रमण भएको पुष्टि भएको छ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका म्यानमार मानवअधिकार प्रतिनिधि टम एन्ड्रयूजले सैनिक सरकारलाई हवाई आक्रमण तत्काल रोक्न आग्रह गरेका छन्। “यो पूर्ण रूपमा अस्वीकार्य र निन्दनीय छ। तत्काल सबै सैन्य कारबाही बन्द गरिनुपर्छ,” उनले बीबीसीलाई भने।